Adenovirus: dấu hiệu, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa và điều trị
1. Cấu trúc adenovirus
Adenovirus là các vi rút DNA được phân loại theo 3 chất kháng nguyên vỏ protein chính (hexon, penton và sợi).
Có 7 loài adenovirus ở người (từ A đến G) và 57 tuýp huyết thanh.
Các tuýp huyết thanh khác nhau liên quan đến các tình trạng bệnh lý khác nhau.
2. Dấu hiệu và triệu chứng Adenovirus
- Chúng có khả năng gây ra nhiều bệnh ở đường hô hấp, ở mắt và ở đường tiêu hóa trẻ em và người lớn.
- Bệnh lây truyền chủ yếu theo đường hô hấp, virus có ở họng trong những ngày đầu của bệnh,
rồi theo phân ra ngoài trong nhiều tuần lễ và tồn tại nhiều năm ở hạch hạnh nhân.
Adenovirus người có thể gây các hội chứng lâm sàng sau :
2.1: Nhiễm virus cấp tính ở đường hô hấp trên:
gây ra viêm họng, viêm tai giữa, ho và viêm amidan xuất tiết có hạch cổ
- Adenovirus có hướng tính đặc biệt với đường hô hấp trên, gây các vụ dịch đường hô hấp cấp tính trong một tập thể.
- Thời gian ủ bệnh 6-8 ngày đầu tiên là sốt, nhức đầu,kéo dài 2-4 ngày, triệu chứng đường hô hấp tồn tại khoảng 1-2 tuần, bệnh nhân khỏi hoàn toàn.
- Hội chứng này thường do các typ 3, 4, 7 gây ra. Người ta còn gặp thêm các Adenovirus typ 1, 2, 5 và 6 gây dịch ở địa phương ở trẻ em…
2.2: Viêm phổi
- Thời kỳ nung bệnh từ 6 – 8 ngày. Đột ngột với sốt cao 390C, ho, chảy nước mũi và các dấu hiệu tổn thương thực thể ở phổi,lan rộng và kéo dài.
- Bệnh viêm phổi cấp do Adenovirus typ 3,4,7 và 14 gây ra, viêm phổi nặng, chủ yếu ở trẻ em, tỷ lệ tử vong cao, khi khỏi để lại di chứng ở phổi.
2.3: Sốt, viêm thanh quản và kết mạc
- Thời kỳ nung bệnh từ 4 – 5 ngày.Triệu chứng đặc biệt là sốt 380C, viêm thanh quản cấp tính có ban đỏ khó nuốt và viêm kết mạc ở một hoặc hai bên.
- Thường do Adenovirus typ 3 gây ra.
2.4: Viêm giác mạc – kết mạc thành dịch
- Viêm kết mạc do Adenovirus gây ra có thể là một biểu hiện lâm sàng riêng biệt hay là kết hợp với hội chứng đường hô hấp.
- Thời kỳ nung bệnh từ 5 – 7 ngày, bệnh khởi đầu đột ngột, kết mạc đỏ và các tổ chức tế bào quanh mắt bị phù thũng.
- Bắt đầu chỉ có một mắt bị viêm, khoảng 3 – 7 ngày sau lan sang mắt thứ hai.
- Ở xung quanh tai có hạch và giác mạc có những khỏang mờ tròn, nhỏ và nông.
- Các thương tổn này xuất hiện trong vòng 2 – 4 tuần lễ, hầu hết bệnh nhân khỏi hoàn toàn. Gây ra bởi Adenovirus typ 8, 19, 37.
2.5: Viêm dạ dày, ruột
- Các Adenovirus là một tác nhân virus thường gặp trong bệnh viêm dạ dày – ruột cấp tính không do vi khuẩn.
Adenovirus chiếm vị trí thứ 2 sau Rotavirus trong bệnh tiêu chảy do virus ở trẻ nhỏ.
- Thời kỳ ủ bệnh từ 3 – 10 ngày. Bệnh nhân tiêu chảy tóe nước kéo dài khoảng 7 ngày, có kèm theo sốt,
nôn, hội chứng đường hô hấp và viêm kết mạc. Bệnh thường do Adenovirus typ 40, 41 và 31 gây ra.
3. Chẩn đoán
- Đối với bệnh nặng, xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR) các dịch tiết ở đường hô hấp và máu
- Trong giai đoạn bệnh cấp tính, vi rút có thể được phân lập từ các dịch tiết ở đường hô hấp và mắt và đôi khi là
ở phân và nước tiểu. Sự gia tăng gấp 4 lần mức độ kháng thể huyết thanh cho thấy nhiễm adenovirus gần đây.
- Xét nghiệm PCR có thể phát hiện DNA adenovirus trong các dịch tiết ở đường hô hấp và máu và rất hữu ích khi bệnh nhân mắc bệnh nặng và cần chẩn đoán.
4.Phòng ngừa và Điều trị Adenovirus
4.1: Phòng ngừa
- Để giảm thiểu lây truyền, nên thay găng tay và rửa tay sau khi khám bệnh nhân bị nhiễm bệnh,
khử trùng dụng cụ đầy đủ và tránh sử dụng cùng một dụng cụ nhãn khoa trên nhiều bệnh nhân.
- Nhóm adenovirus kháng với nhiều chất khử trùng thông thường; nên dùng các sản phẩm có chất tẩy trắng
có 2000 đến 5000 ppm clo, theo khuyến nghị của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ sản phẩm kháng
vi sinh vật có hiệu quả chống lại norovirus.
- Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đưa ra các khuyến nghị cụ thể về việc
khử trùng dụng cụ nhãn khoa để ngăn ngừa dịch viêm kết mạc – giác mạc.
- Vắc xin chứa adenovirus sống tuýp 4 và 7, được cho dùng theo đường uống dưới dạng một viên nang
tan trong ruột, có thể ngăn ngừa hầu hết bệnh lý do hai tuýp này gây ra.
- Không có vắc xin trong một vài năm nhưng đã được áp dụng lại vào năm 2011. Tuy nhiên, loại này chỉ
có sẵn để dùng cho quân nhân. Vắc xin này dùng cho những bệnh nhân từ 17 đến 50 tuổi và không dùng
cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú.
4.2: Điều trị
Điều trị triệu chứng:
- Điều trị nhiễm adenovirus là điều trị triệu chứng và hỗ trợ.
- Không có thuốc kháng vi rút nào được chứng minh là có hiệu quả, mặc dù ribavirin và cidofovir đã được
sử dụng trên những bệnh nhân suy giảm miễn dịch với các kết quả khác nhau.
Các bài xem thêm:
Kỹ thuật cắt rút chỉ khâu vết thương an toàn
Kỹ thuật điều dưỡng: “một số lưu ý trong thay băng rửa vết mổ”
Kỹ thuật hút đờm nhớt
Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân thụt tháo
Trả lời